جواد جوادیان

انتقام عملِ آسیب زدن یا ضرر زدن به شخصی است به قصد جبران آسیب یا ضرری که آن فرد به انتقام گیرنده زده است، شوق به گرفتن انتقام.

همانطور که در مطالب پیش از این هم گفته ایم، احساسات منفی هم جزئی از وجود هر انسان هستند و هرگز نباید در صدد انکار آن برآییم. راهکاری که در زمینه احساسات منفی همچون خشم، کینه، انتقام یا هرچیزی از این دست مطرح می شود، پذیرش و به رسمیت شناختن آن ها و سپس انتخاب راهی مناسب و درست برای پرداختن به آن است.

انتقام یکی از احساسات منفی است که می تواند عواقب جبران ناپذیری به دنبال داشته باشد. زمانی که از کسی ناراحتیم، فکر می کنیم هیچ چیزی جز انتقام نمی تواند خشم برافروخته درون مان را آرام کند، اما واقعا اینطور نیست.

در این مطلب به روانشناسی انتقام و کارهایی که باید در این مورد انجام دهیم می پردازیم، اگر شما نیز افکار مربوط به انتقام را در سر می پرورانید، در این مطلب با آلامتو همراه شوید.

انتقام یا چیزی که رومیان از آن تحت عنوان talionis Lex یاد می کنند، یک واکنش کاملا ذاتی است. چیزی که در موضوع انتقام تاثیرگذار است، این است که همه ما خواستار عدالت هستیم و فکر می کنیم از این طریق می توانیم عدالت را برقرار کنیم. آیا واقعا فکر می کنید بعد از انتقام، به اصطلاح دل تان خنک تر شده و احساسا بهتری خواهید داشت؟ حقیقت این است که به ندرت فرد پس از انتقام گرفتن احساس خوبی را تجربه می کند.

اکنون 7 سال از طلاق ما می گذرد و من مجددا ازدواج کرده ام، به نظر می رسد همسر سابقم هم در رابطه باشد، اما می توانم قسم بخورم که او هر روز صبح اولین فکری که به ذهنش خطور می کند، این است که چطور می تواند کاری کند تا از من انتقام بگیرد و مرا به هر بهانه ای به دادگاه بکشاند. آیا واقعا رنجاندن من او را خوشحال می کند؟ چه چیزی باعث می شود که او از این طریق به من و فرزندانمان آسیب برساند؟

همانطور که Katrina Schumann و Michael Ross خاطرنشان می کنند، برخلاف دیگر اشکال پرخاشگری که نیازی به تحریک ندارند، انتقام اقدامی است که بر اثر یک اشتباه برانگیخته شده است.

به این ترتیب می توانیم بگوییم که انگیزه و هدف، انتقام و مجازات را از یکدیگر متمایز می سازند: انتقام گیرنده به دنبال این است که طرف مقابل رنج بکشد، در حالی که مجازات به دنبال بهبود رفتار فرد گناهکار یا جلوگیری از رفتار بد در آینده است.

در تحقیقاتی که محققان بر روی افراد داوطلب انجام داده اند، نتایج حاکی از آن بود که انتقام نه تنها احساس فرد را بهبود نمی بخشد، بلکه در بیشتر موارد حال او را بدتر می کند.

تاثیری که خشم ناشی از انتقام بر روی فرد می می گذارد فقط و فقط خشم بیشتری را برای او به ارمغان می آورد. زمانی که ما تصمیم می گیریم در مقابل رفتاری که آزارمان داده کمی گذشت به خرج بدهیم عملا از فکر آن بیرون می آییم و ر ابتدا موجبات آرامش را برای خودمان فراهم می کنیم، اما وقتی در پی انتقام هستیم به طور مداوم افکار خشمگینانه و انتقام گرایانه را در ذهن می پرورانیم که همین فکرها باعث خشمگین تر شدن ما می شود.

همه افراد تمایل یکسانی برای انتقام جویی ندارند و این رفتار به شرایط فرد بستگی دارد. اما چیزی که در بین همه یکسان است این است که احساسات خاصی مانند عصبانیت، احتمال انتقام جویی را افزایش می دهند.

یک مطالعه توسط رایان پی براون، ارتباط بین بخشش و انتقام را مورد بررسی قرار داد. افراد بخشنده و سخاوتمنمد عملا تمایل کمتری برای انتقام گرفتن داشتند، اما در نقطه مقابل کسانی که صفات مربوط به خودشیفتگی در آن ها برجسته تر بود، میل به انتقام گرفتن داشتند.

به طور مشابه محققان می گویند: "اعتماد به نفس و خودشیفتگی می توانند باعث ایجاد تمایل به انتقام جویی در برابر افراد ناحق شود و می تواند محدودیت های عمل به این خواسته را کاهش دهند."